Ogrody modernistyczne dla każdego - 10 zasad

Podczas swojej praktyki ogrodniczej najczęściej spotykałam się z tym, że klienci proszą o projekt ogrodu w stylu nowoczesnym. Nie zawsze jednak rozumieją czym on konkretnie jest. Chciałabym Wam dzisiaj trochę go przybliżyć i przedstawić 10 zasad projektowania ogrodów modernistycznych. Pragnę także, abyśmy przestali mówić i myśleć o nich, jako o ogrodach z Zachodu, zarezerwowanych dla nowoczesnych willi bogatych biznesmenów. Każdy z nas może mieć namiastkę nowoczesnego ogrodu przed swoim domem, także w Polsce!

1. Geometria, proste i ostre linie

To pierwsza, najważniejsza zasada. W nowoczesnym ogrodzie nie ma miejsca na swobodne, faliste kształty. Cały układ opieramy na prostokątach i kwadratach, ewentualnie okręgach. Geometryczne zarysy nadajemy ścieżkom, placykom, rabatom i zbiornikom wodnym. Także w doborze roślin kierujemy się ową zasadą – stosujemy formy strzyżone lub odmiany o zwartych, kulistych formach.

2. Asymetria

Nie dzielimy ogrodu idealnie na pół i nie sytuujemy elementów symetrycznie. Asymetria powoduje dynamiczność, przełamuje monotonię, sprawia, że nasz ogród staje się mniej przewidywalny. I o to chodzi ;-)

3. Powtarzalność kluczowych elementów

Warto abyśmy powtórzyli w kilku miejscach motyw przewodni, który sobie obierzemy. Trafnym przykładem jest kula – jeżeli decydujemy się zastosować kule kamienne czy stalowe jako element rzeźbiarski, powtórzmy motyw także w formie strzyżonych bukszpanów czy kulistych koron drzewek!

4. Gra światła i cienia

Jedna z kluczowych zasad modernizmu. Operujemy w ogrodzie nie tylko roślinami i małą architekturą, ale także światłem i cieniem. Układ kompozycji naszego ogrodu planujemy ze świadomością, w jaki sposób będą rozkładać się i zmieniać cienie drzew, rzeźb, murów, zadaszeń w ciągu całego dnia. Przykładowo efektowne zadaszenia sytuujemy tak, aby rzucało ono cień na duże i gładkie powierzchnie. Możemy także uzyskiwać ciekawe efekty przy wykorzystaniu światła sztucznego.

5. Akcenty pionowe

Ważne, aby stosować w ogrodach akcenty pionowe. Niech nasze horyzontalne układy rabat urozmaicają strzeliste formy krzewów czy wysokich traw. Możemy zastosować także pojedyncze drzewa o charakterystycznych pokrojach jako pionowe akcenty, ale o tym mowa za chwilę ;-)

6. Beton, metal, szkło

To podstawowe materiały wykorzystywane w ogrodach modernistycznych. Betonowe, podwyższone rabaty, betonowe płyty jako nawierzchnie ścieżek i tarasów… Beton to bardzo wdzięczny, plastyczny materiał i wcale nie musi kojarzyć nam się z pospolitą i monotonną kostką betonową. Możemy go barwić lub pozostawiać w surowej wersji.

Metal stosujemy jako akcent. Najlepiej w warunkach zewnętrznych sprawdzi się stal. Jest ona niestety dosyć droga i musimy o nią dbać, ale efekt jest wart zachodu.

Szkło możemy stosować w formie kolorowych kruszyw czy wypełnień gabionów. Na rzadziej uczęszczane ścieżki naszego ogrodu możemy zastosować jako nawierzchnię szklane panele czy płytki. Ciekawie wyglądają także różnego rodzaju szklane ścianki działowe, odgradzające taras czy zakątek wypoczynkowy. Alternatywę do szkła stanowią panele plexi.

Popularnym materiałem w ogrodach nowoczesnych jest również drewno i kompozyty. Szczególnie te drugie – choć droższe – mają szerokie zastosowanie zarówno jako nawierzchnie, jak i ogrodzenia, czy okładziny na podwyższone rabaty i pojemniki. Są odporne na działanie niskich i wysokich temperatur, a także wilgoć i uszkodzenia mechaniczne.

Jako wypełnienia rabat i często zamiast dużego obszaru trawnika stosować możemy wszelakie kruszywa – grys, otoczaki, łupki, kamienną korę itp. Jasne barwy żwiru dodatkowo podkreślają zieleń roślin i wpisują się w charakter modernistycznych założeń.

7. Minimalizm w dekoracjach

W ogrodzie nowoczesnym, szczególnie o małych wymiarach, reguła „mniej znaczy więcej” jest obowiązkowa do przestrzegania! Jeżeli przeładujemy ogród kontrastowymi roślinami, okazami o charakterystycznych pokrojach, rzeźbami i małą architekturą stworzymy z naszego ogrodu nowoczesne centrum ogrodnicze. Musimy zdecydować się na pojedynczy detal – dominantę znaczeniową, pozostałe formy mają przykuwać uwagę, ale nie wybijać się i walczyć o pierwsze miejsce w naszych oczach.

8. Kolory stonowane, kolory wyraziste

Podstawowym kolorem stosowanym przez modernistów (w architekturze) była biel. Prekursor modernizmu – Le Corbusier – uważał, że biel idealnie kontrastuje z naturalną zielenią. Dlatego jeżeli chcemy założyć typowy dla tego stylu ogród, musimy nastawić się na połączenie barwy białej z zieloną. Jeżeli jednak chcielibyśmy wzbogacić założenie o ulubiony kolor, możemy to zrobić poprzez dobór kilku barwnych elementów – np. donic, ogrodzenia czy nawierzchni. Ważne aby kolor był wyrazisty – dozwolone są jaskrawe czerwienie, róże, żółcie i odcienie niebieskiego (oczywiście to nie jedyne kolory!). Osoby wyjątkowo ceniące elegancję i minimalizm mogą pokusić się o zestawienie bieli z czernią (na pewno znacie kilka „pseudoczarnych” roślin) ;-)

9. Zbiornik z nieruchomą wodą

Woda pełni ogromną rolę w ogrodzie. W założeniach modernistycznych stosujemy ją w formie płytkich, nieruchomych tafli wodnych o geometrycznym kształcie, w których mogą przeglądać się –  niczym w lustrze – rośliny i architektura. Taka płaska powierzchnia wodna może dodatkowo powiększyć optycznie nasz ogród. Nie jest zbyt trudna w utrzymaniu pod warunkiem, że nie hodujemy w niej ryb ani roślin i traktujemy jedynie jako sztuczny element, pełniący rolę zwierciadła.

10. Kontrastowe rośliny

Rośliny do ogrodów modernistycznych to temat rzeka! Ale postaram się go opisać syntetycznie. A zatem, tak jak wszystkie elementy założenia powinny mieć oszczędną formę, tak też pielęgnacja roślin powinna przysporzyć nam minimalnego nakładu pracy. Potrzebujemy roślin o niewielkich wymaganiach i efektownych przez cały rok! Raczej nie stosujemy dużych ilości roślin kwitnących, chyba, że mają one kwiaty bardzo charakterystyczne (np. hortensja ‘Anabelle’). Główną rolę spełnią gatunki o ozdobnych, dużych liściach, gatunki trawiaste i formy strzyżone.

Jeżeli nastawiamy się na wersję „klasycznego” modernizmu czyli łączenie bieli i zieleni, stosujemy głównie rośliny zielone. Jeśli chcemy wprowadzić kolor do ogrodu, musimy poszukać gatunków i odmian o silnie wybarwionych liściach, kwiatach lub/i pędach. Podam kilka przykładowych gatunków bylin, krzewów i drzewek, które idealnie wpiszą się w naszą nowoczesną ideę:

Byliny:

• funkia – całe mnóstwo odmian
• bergenia sercowata
• tarczownica tarczowata
• gunnera olbrzymia (do dużych ogrodów, dorasta do 2m, może przemarzać!)
• czosnek olbrzymi (odm. białe)
• paprocie
• lawenda wąskolistna
• liliowiec
• werbena patagońska

Rośliny trawiaste:

• rozplenica japońska
• ostnica cieniutka
• miskant chiński
• trzcinnik ostrokwiatowy
• hakonechloa smukła
• turzyca Buchanana
• kostrzewa Gautiera
• konwalnik
• skrzyp zimowy

Ostnica cieniutka

Skrzyp zimowy (po lewej) w kompozycji z agawą

Krzewy:

• bukszpan
• cis
• sosna górska
• hortensja ‘Anabelle’ lub ‘Limelight’

Drzewa:

• surmia bignoniowa ‘Nana’ (pot. katalpa)
• robinia ‘Umbraculifera’
• klon pospolity ‘Globosum’
• wiśnia osobliwa ‘Umbraculifera’
• brzoza pożyteczna ‘Doorenbos’ (zapraszam do osobnego artykułu o brzozach tutaj)
• na prowadzone wąskie szpalery - grab, lipa

Surmia 'Nana' z towarzyszącymi jej bukszpanem i lawendą

Brzozy 'Doorenbos' w pojemnikach

Prowadzony, wąski szpaler (po lewej)

Jako żywe rzeźby (i przy bardzo ograniczonej asyście innych roślin!):

• cyprysik nutkajski ‘Pendula’ (nie sadźmy go blisko domów, dorasta do 20m)
• buk pospolity ‘Purple Fountain’

Moi Drodzy! Jeżeli jesteśmy zwolennikami stylu modernistycznego, nic nie stoi na przeszkodzie, aby zastosować go w swoim ogrodzie (chyba, że mieszkacie w zabytkowym dworku lub tradycyjnym domu z naczółkowym dachem – wtedy skłaniałabym się ku innym stylom ;-)). Kiedy posiadamy mniejszy budżet na założenie ogrodu, możemy szukać zamienników materiałów i wykazać się kreatywnością. Możemy po prostu przemalować swoje szpecące, betonowe ogrodzenie, przebudować rabaty i nadać im geometryczne kształty, obsadzić je jedynie trawami czy jałowcami, wysypać na nich biały żwir i rozłożyć kilka betonowych płyt na trawniku, jako ścieżkę. 

Przestańmy mówić, że styl modernistyczny to styl rozwiniętego Zachodu, w Polsce zarezerwowany dla najbogatszych. Jego największą siłą i zaletą jest to, że „mniej znaczy więcej”! Nie musi być drogo, by było efektownie! 

Próbujcie i cieszcie się nim także w swoich zielonych zakątkach! ;-)